KUŞLAR NEDEN GÜNEYE UÇAR?
 Göçmen kuşların yollarını nasıl bulduğu, eskiden beri üzerinde
düşünülen bir konu. Almanya'nın Frankfurt-am-Main Üniversitesi'nden
Wolfgang Wiltschko ve arkadaşları bu konu üzerinde çalışıyorlar.
Kuşların iki tane iç pusulaları var. Biri yıldızları temel alıyor.
Diğeri ise, Dünya'nın manyetik alanını temel alan manyetik bir pusula.
Kimse kuşların manyetik alanı nasıl algıladığını bilmiyor ama, manyetik
bilgiler kuşların göçünde çok önemli bir yer tutuyor. Bazen iki pusulanın
çelişkiye düştüğü de oluyor. Manyetik Kuzey Kutbu sabit olmadığından, bazı
durumlarda coğrafik Kuzey Kutbu kuşlara güneye gitmesini gösterirken,
manyetik Kuzey Kutbu tam zıt yönde hareket etmelerini söylüyor. Peki
kuşlar ne yapacak? Deneylerin çoğu, böyle bir çelişki anında kuşların
çoğunlukla yıldızları izlediğini göstermiş. Ancak, Dr. Wiltschko ve
arkadaşları işin bu kadar basit olmadığını ortaya koymuşlar. Belli bir
türe ait kuşların (Sylvia borin) yavrularını yapay yıldız görüntülerinin
bulunduğu manyetik alan olan ve olmayan özel ortamlarda yetiştirmişler.
Manyetik alan olan ortamda yetişen kuşlar gerçek yaşamdaki gibi
güney-batıya yönelmişler; manyetik alan olmayan ortamda yetiştirilenler
ise güneye yönelmişler. Deneyin sonuçları, kuşların çelişkiye düştüğü
durumlarda, manyetik bilginin, yıldızlardan gelen bilginin önüne geçtiğini
ortaya koyduğundan ilginç bulunuyor. Bu sonuçlar, daha önce yapılan
çalışmaların sonuçlarına ters düşüyor. Tüm bu bulgulardan, onlara yön
veren hiçbir şey olmadığında, sıcak bir kış geçirmek isteyen kuşların
daima güneye uçtuğu sonucuna varılmış.
Yıldızlar genel bir yön bilgisi veriyor. Araştırma, kuşların çelişki
yaratan durumları kendi yararlarına kullanabildiklerini de gösteriyor.
Kuşların her iki pusula sistemi arasındaki ilişki, kuş türüne ve göç
yollarının özelliklerine göre değişiyor. Düzenli olarak yükseklerde uçan
kuşlarda yıldızlara bakarak yön bulma daha öncelikli oluyor; ancak
tropiklerde düşük yüksekliklerde manyetik ve yıldız pusulaları daha az
fark gösteriyor. Kuşlar, yıldızları genel yön bilgisini edinmek, ama
manyetik alanı da göç yolunu kesin olarak belirlemek amacıyla
kullanıyorlar.
|
